Kahvenin bir doğum yeri varsa, işte orası Sudan'dır. Yüksek Boma Platosu, Güney Sudan'ın doğu sınırına doğru keskin bir şekilde yükselir ve ardından komşu Etiyopya'ya kadar yayılır. "Kahvenin beşiği" olarak bilinen bu yer, çekirdeğin vahşi doğada yetiştiği, dünyanın sayılı birkaç bölgesinden biridir.
Kahve bitkisi bu alanın tarihine derin bir şekilde köklerini salmıştır fakat şiddetin yaşandığı yakın geçmişte üretim tam anlamıyla durma noktasına geldi. 2011'de ülkenin Sudan'dan bağımsızlığını almasından önce yaşanan savaşta kahve endüstrisi tamamen yok edildi.
Yeni ülkenin doğuşuyla geçici bir toparlanmanın tohumları ekildi. Ancak birkaç yıl içinde çatışmalar yeniden başladı.
Yine de tüm zorluklara rağmen tam anlamıyla dikkate değer bazı Güney Sudanlı çiftçilerin kararlılığıyla kahve üretimi geri dönmeye başlıyor.
Tepeden tırnağa
Bağımsızlığı takip eden barış ve huzur döneminde Nespresso, bir sivil toplum kuruluşu olan TechnoServe'ün desteğiyle yüksek kaliteli kahve üretimini canlandırmak amacıyla Güney Sudan'da çalışmaya başladı. .
TechnoServe, yerel çiftçilerle ortaklıklar oluşturmaya yardım etti. Çiftçilerin zorlu uluslararası pazar için uygun, en yüksek kaliteli mahsulü yetiştirmelerine yardımcı olacak araçlara, teknik desteğe ve eğitime erişim sağladı.
İlk kahve kooperatifleri Güney Sudan'ın Yei bölgesinde kuruldu ve birçok yaş öğütme değirmeni de inşa edildi. Bu işleme tesisleri, hasat edilen meyveleri ihracata hazır şekilde kahve çekirdeğine dönüştürüyor. Yaş öğütme değirmenleri son ürünün kalitesinin yükseltilmesinde kilit rol oynuyor.
Çiftçilere de doğrudan fayda sunuyor.
Inutu Kooperatifi'nde bir çiftçi olan Hellena Atiku “Yaş öğütme değirmeni işimi gerçekten çok kolaylaştırıyor – özellikle de kabuk çıkarmada. Eskiden bir değirmen taşı veya havan kullanıyordum; ama şimdi sadece onu kullanıyorum.” diyor.
İlk ürün
Tüm bu çalışmalar kısa süre sonra meyvesini verdi. ‘Suluja ti South Sudan’, yerli Kakwa diyalektinde 'Güney Sudan'ın Başlangıcı' anlamına gelir. Aynı zamanda 2015'te Güney Sudan'dan ihraç edilen ilk ürün olan Nespresso’un küçük poşet kahvesinin de adı.
Döviz gelirinde neredeyse tamamen petrole bağlı olan bu ülkede artık kahvenin yeni ikinci en önemli ihracat aracı olabileceği umudu var.
İlk olarak 300 civarında çiftçi kahve kooperatiflerine katıldı; şimdi bu sayı 730'a yükseldi. Program başladığından bu yana 1.270 hane, çok önemli zirai beceriler ve bilgi tesis etmelerine yardımcı olan eğitimlerden en az birine katıldı.
Proje, 2020’ye kadar tam eğitimli çiftçilerin sayısını 8.000’e çıkarmayı amaçlıyor. Devam eden çatışma düşünüldüğünde bu çok büyük fakat herkesin başarmak için kendini derinden adadığı bir görevdir.
Radyo kanalı
Çatışma, TechnoServe Personelinin artık Güney Sudan’da çalışamayacak olması anlamına gelse de bu ekip, çitfçileri desteklemeye devam ediyor. Haftalık radyo yayınında mevsime uygun önerilerde bulunuluyor ve devam eğitimleri sağlanıyor.
Yapımı komşu Uganda’da gerçekleştirilen program, Güney Sudan’ın popüler radyo kanalı Spirit FM’de üç farklı dilde yayınlanıyor.
“Kahve yetiştiricilerinin profesyonellere dönüşüp ciddi ölçüde daha yüksek gelirler elde etmelerine ve geçim kaynaklarını geliştirmelerine yardımcı olmak son derece tatmin edici bir duygu"Paul Stewart, TechnoServe
“Kırsal toplumlarla birlikte çalışmak ve Nespresso’nun gelecekte 50.000 aile için sürdürülebilir bir gelir sağlayabilecek bir kahve sektörü kurmaya başlaması çok heyecan verici” diyen TechnoServe Kahve Girişimi Bölge Direktörü Paul Stewart şöyle devam ediyor:
“Güney Sudan, komşularıyla karşılaştırıldığında son derece geri kalmış bir ülke. Dolayısıyla çiftçilerin gerçekten de profesyonel kahve yetiştiricileri olmalarına, ciddi ölçüde daha yüksek kazanç elde etmelerine ve kendi geçim düzeylerini geliştirmelerine yardım edebilmek son derece tatmin edici bir duygu.”
Barışın inşa edilmesi
Nespresso’un Güney Sudan’daki çalışmaları, kahve tedariki ve tüketiminde sürdürülebilirliği teşvik etme ve çiftçinin refahını artırma yolunda The Positive Cup stratejisinin bir parçasıdır.
Nespresso marka elçisi George Clooney, ülkedeki çatışmaları bitirmeye yönelik çabaları desteklemek amacıyla Güney Sudan’a pek çok kez seyahat etti. Clooney, kahvenin, ülkenin geleceği için önemli olduğuna inanıyor.
“Kahve çiftlikleri çok değişken alanlarda barışçıl ve sakin bölgeler kurulması konusunda muhteşem bir tarihe sahip. İlk fincanımızı bu yaz içtik ve bu kahvenin, normalleştirme ve barış için çok fazla çalışan insanlardan geldiği bilgisiyle kahvenin tadı daha da iyi geldi.”
ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı USAID yakın zamanda Nespresso/TechnoServe ortaklığına katıldı ve projenin genişletilmesine yardımcı oluyor.
Şimdi ise kahve yetiştiriciliğinin faaliyete geçtiği alanlarda daha fazla çiftçiye destek verecek. Mevcut yetiştirme alanlarında olduğu gibi kahve, bu çiftçilere ve ailelerine çok ihtiyaç duydukları kazancı sağlayacak.
